„POSTAWY RODZICIELSKIE I ICH WPŁYW NA ZACHOWANIE SIĘ DZIECI”

Rodzice mają bardzo ważne zadanie w procesie wychowania swojego dziecka. Powinni wdrożyć mu pewne zasady i normy postępowania, pewne wartości, aby w późniejszym wieku wtedy, gdy zetknie się z innymi ludźmi, środowiskiem umiało sobą kierować. Wiedziało co dla niego jest najważniejsze, co ma stanowić cel, sens jego życia. Uświadomienie sobie tych ideałów może wpłynąć na całokształt jego postępowania.

Efekty wychowania w dużym stopniu zależą od postaw rodzicielskich.
Należy zaznaczyć, że postawy rodzicielskie zmieniają się niezależnie od wieku dziecka. Inną postawę przyjmują rodzice wobec niemowlęcia, inną wobec dziecka uczęszczającego do szkoły, a jeszcze inną w stosunku do dorastającego dziecka. M. Ziemska dzieli postawy rodzicielskie na pozytywne i negatywne.

Do pozytywnych zalicza:

• postawę akceptacji
• współdziałanie
• postawę rozumnej swobody
• uznanie praw dziecka

Do negatywnych postaw rodzicielskich M. Ziemska zalicza:

• nadmiernie wymagająca,
• odrzucenie
• postawa unikająca
• postawa nadmiernie ochraniająca.

Postawa akceptacji.

Akceptacja dziecka przez rodziców jest podstawowym warunkiem prawidłowego układu stosunków w rodzinie. Akceptacja dziecka to przyjmowanie go takim jakim ona jest z jego cechami fizycznymi , usposobieniem, z jego umysłowymi możliwościami, ze wszystkimi jego zaletami i wadami. Nie oznacza to, że pozwala się dziecku na wszystko. Rodzice reagują na jego niewłaściwe zachowanie, choć jednocześnie okazują mu swoją miłość. Starają się poznać jego potrzeby i zaspokoić je dając dziecku poczucie bezpieczeństwa.

Postawa współdziałania

Opiera, się na wzajemnym zrozumieniu się. Dziecko w każdej chwili może liczyć na rodziców, na ich pomoc i zrozumienie.

Rozumna swoboda

To pozostawienie dziecku pola do własnej inicjatywy i aktywności. Mimo, iż dziecko ma dużą swobodę to rodzice potrafią utrzymać autorytet i kierować dzieckiem w takim zakresie w jakim jest to pożądane.

Uznanie praw dziecka.

W tej postawie rodzice traktują dziecko, jako równouprawnionego członka rodziny, szanują jego indywidualność. Stawiają takie wymagania dziecku, jakim potrafi ono sprostać.

Postawa odrzucenia bądź odtrącenia.

Należy do negatywnych postaw rodzicielskich, występuje wtedy, gdy dziecko jest niechciane. Przy tej postawie rodzice okazują dziecku niezadowolenie, nawet wtedy, gdy dziecko chce im dogodzić i spełnić ich oczekiwania.

Postawa unikająca.

Charakteryzuje się ubogim stosunkiem uczuciowym między rodzicami a dziećmi. Rodzice mimo tego, że interesują się dzieckiem, jego nauką, dają kieszonkowe to przebywanie z dzieckiem nie sprawia im przyjemności. Unikają go, nie chcąc angażować się w jego problemy.

Postawa nadmiernie ochraniająca.

Pojawia się tu przesadna opiekuńczość, która uniemożliwia dziecku normalny kontakt ze swoimi rówieśnikami, czy rodziną. Nie docenia się możliwości dziecka. Nie dopuszcza się dziecka do samodzielności i rozwiązuje za nie trudności. Rodzice żyją w ciągłym lęku i niepewności o dziecko hamując jego aktywność i samodzielność.

Postawa nadmiernie wymagająca

Rodzice stawiają dziecku wymagania, często przewyższające możliwości dziecka. Dziecko znajduje się pod ciągłą presją, aby dorównać idealnemu wzorcowi. Postawa ta charakterystyczna jest dla rodziców, którzy posiadają wysokie aspiracje w stosunku do dziecka, nie licząc się z jego możliwościami rodzice często stosują kary i środki przymusu. !
Charakterystyki te nie zawierają pełnej listy cech, jakie mogą wystąpić przy poszczególnych postawach rodzicielskich. I tak postawa odtrącająca sprzyja kształtowaniu się u dziecka takich cech jak: nieposłuszeństwo, kłótliwość, agresywność, kłamliwość, zachowania aspołecznego. Powoduje zastraszanie i bezradność, a nawet reakcje nerwicowe.
Akceptacja dziecka przez rodziców sprzyja kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałej więzi uczuciowych i emocjonalnych. Dziecko jest zmienne w swych planach, niezdolne do obiektywnych ocen, skłonne do przechwałek. Bywa też niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce, nieufne, bojaźliwe lub wchodzące w konflikt z rodzicami.
Postawa współdziałania powoduje, że dziecko jest ufne wobec rodziców, zwraca się do nich o pomoc i radę. Jest wytrwałe, zdolne do współdziałania. Potrafi troszczyć się o własność swoją i innych.
Postawa nadmiernego wymagania kształtuje u dziecka brak wiary we własne siły, niepewność, obsesje i lękliwość, przewrażliwienie i uległość.
Postawa uznająca prawa dziecka kształtuje u dzieci lojalność i solidarność w stosunku do innych członków rodziny. Wyzwala inicjatywę i sprzyja twórczości.
Postawa nadmiernie ochraniająca może powodować u dziecka opóźnienia dojrzałości społecznej, zależność dziecka od matki, brak inicjatywy w działaniu, ustępliwość lub nadmierną pewność siebie. Gdy rodzice darzą dziecko zaufaniem może być ono zdolne do współdziałania z rówieśnikami, uspołecznione, pomysłowe, bystre.
W oparciu o charakterystykę przedstawionych postaw rodzicielskich najbardziej odpowiednią dla rozwoju dziecka jest postawa, której rodzice są uczuciowo związani z dzieckiem. Uzyskują przez to lepsze efekty w wychowaniu. Ich dzieci są wrażliwe na ocenę społeczną co sprzyja z kolei kształtowaniu społecznie pożądanych zachowań. U dzieci, których rodzice przejawiają negatywne postawy rodzicielskie pojawiają się zaburzenia w zachowaniu, które mogą doprowadzić do zaburzeń osobowości dziecka.

BIBIOGRAFIA:
1. Przetacznikowa M.: Psychologia wychowawcza, WSiP, Warszawa 1981
2. Ziemska M.: Rodzina i dziecko, PWN, Warszawa 1986
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa 1987